Μιας που οι φωνές γυναικών για τη μαιευτική βία και το medical bias πληθαίνουν αυτό το διάστημα, είπα να μοιραστώ την ιστορία του Ignaz Semmelweis, γνωστού και ως “Σωτήρα των Μητέρων”, που με εντυπωσίασε τρομερά και δεν είχα ιδέα για αυτόν μέχρι πολύ πρόσφατα.

Ο Ignaz γεννήθηκε στην Ουγγαρία τον Ιούλιο του 1818, και αρκετά χρόνια αργότερα έγινε γιατρός. Ξεκίνησε να εργάζεται στο νοσοκομείο της Βιέννης. Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της περιόδου ήταν τα τεράστια ποσοστά θανάτων των γυναικών από επιλόχειο πυρετό. Πολλά νοσοκομεία ξεκίνησαν να έχουν τμήματα που να παρατηρούν και να εξετάζουν την επίτοκο για να δουν τι πήγαινε στραβά. Το νοσοκομείο της Βιέννης είχε δύο κλινικές τοκετού. Στην πρώτη, το ποσοστό θανάτου ήταν 10% και στη δεύτερη λιγότερο από 4%. Οι τεχνικές ήταν ίδιες, η μόνη διαφορά ήταν το ποιοι εργάζονταν στην καθεμία. Η πρώτη χρησιμοποιούνταν από γιατρούς, κυρίως τους ασκούμενους και τους φοιτητές ιατρικής, ενώ στην δεύτερη μόνο μαίες. Λέγεται πως οι γυναίκες παρακαλούσαν κλαίγοντας να εισαχθούν στην δεύτερη, ή καθυστερούσαν επίτηδες, ώστε να γεννήσουν εκτός νοσοκομείου. Όλες γνώριζαν πως οι γυναίκες εκεί κατά πάσα πιθανότητα πέθαιναν.

Κάποια στιγμή, ένας καλός φίλος του Ignaz, ο Jakob, πέθανε από μόλυνση, γιατί είχε κοπεί με ένα νυστέρι όσο έκανε νεκροψία σε ένα πτώμα. Πρόσεξε ότι πριν το θάνατο του, o Jakob, είχε εμφανίσει την ίδια παθολογία με πολλές γυναίκες που πέθαναν από επιλόχειο πυρετό.

Και τότε κατάλαβε…Πτωματικά βακτήρια, βρωμιά, βακτήρια από κάθε είδους ασθενείς που είχαν περιθάλψει προηγουμένως οι γιατροί, μεταφέρονταν στις γυναίκες όσο τις ξεγεννούσαν! Γιατί; Γιατί πολύ απλά η θεωρία των μικροβίων (germ theory) δεν είχε ακόμα επιβεβαιωθεί και δεν είχε ιδιαίτερο κύρος στην ιατρική κοινότητα της Βιέννης, και οι γιατροί δεν έπλεναν τα χέρια τους!

Την υποψία του επιβεβαίωσε το ότι είχε δει τις μαίες στη δευτερη κλινική να εφαρμόζουν κάποιου είδους πρωτόκολλα υγιεινής από τη μία λεχώνα στην άλλη, εξ ου και το συντριπτικά χαμηλότερο ποσοστό θανάτων. Ο Ignaz (τον λέω με το μικρό γιατί όπως θα καταλάβετε από τα παρακάτω, θέλω να τον βγάλω για παγωτό και να του κάνω μια σφιχτή αγκαλιά σαν φίλο που περνάει δύσκολα), έκανε μεγάλη έρευνα, έγραψε πολύ και απέδειξε πως το πλύσιμο με ένα διάλυμα με χλώριο άλλαζαν όλα. Τα ποσοστά θανάτου μετά από τα υγειονομικά πρωτόκολλα που εφάρμοσε στην πρώτη κλινική μειώθηκαν κατά 90%.

Πώς αντιμετωπίστηκε η συγκλονιστική αυτή ανακάλυψη, που όμως δεν είχε την απαραίτητη απόδειξη για να θεμελιώσει και επιστημονικά; Με χλεύη και εξοστρακισμό από την ιατρική κοινότητα. Οι επιφανείς του κλάδου, θίχτηκαν μάλιστα πολύ με την πρόταση να πλένουν τα βρωμόχερά τους πριν ξεγεννήσουν μια γυναίκα, και για πολιτικούς λόγους τον έδιωξαν από το νοσοκομείο εν τέλει. Διασύρθηκε τόσο από την ιατρική κοινότητα της Βιέννης, που αναγκάστηκε να μετακομίσει στην Βουδαπέστη.

Ο Ignaz δεν μπόρεσε ποτέ να χωνέψει την αδιαφορία της ιατρικής κοινότητας σε ένα τόσο μεγάλο πρόβλημα που είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο χιλιάδων γυναικών. Τα νεύρα του κλονίστηκαν τόσο, που το 1865 οι δικοί του τον έκλεισαν σε ψυχιατρικό άσυλο. Πέθανε εκεί 15 μέρες μετά. Με τραγική ειρωνία, πέθανε από σηπτικό σοκ, που προκλήθηκε από μια πληγή, που κατά πάσα πιθανότητα προήλθε από ξυλοδαρμό που δέχτηκε από το προσωπικό του ιδρύματος.

Η πρακτική του έγινε ευρέως γνωστή και αποδεκτή μετά την επιβεβαίωση της από τον γνωστό σε όλους μας Louis Pasteur. Ο Ignaz Semmelweis θεωρήθηκε πρωτοπόρος των πρωτοκόλλων υγιεινής και σωτήρας πολλών γυναικων.

Η πικρή -γιατί κατά την άποψη μου είναι πικρή- ιστορία του, μας θυμίζει για ακόμα μια φορά ότι ανάμεσα στο μεγαλείο και το θαύμα της ιατρικής επιστήμης, βρίσκεται και μια εξοργιστική πραγματικότητα, καθώς και ο ιατρικός σεξισμός.

Οι…αυθεντίες αρνούνται να δεχτούν πως δεν κατέχουν την απόλυτη αλήθεια. Πως κάποιες φορές οι πρακτικές τους όχι μόνο δεν θεραπεύουν, αλλά σκοτώνουν. Δεν τους αρέσει να αμφισβητούνται. Πόσο μάλλον όταν έχουμε να κάνουμε με ένα πρόβλημα που αφορά αποκλειστικά τις γυναίκες. Αδιαφορία να μελετηθούν και να εξαντληθούν όλα τα περιθώρια για γυναικεία θέματα υγείας. Άρνηση να μπουν στη διαδικασία να μάθουν από τις γυναίκες του κλάδου, όπως εν προκειμένω τις μαίες. Άρνηση να σκεφτούν ότι για να διαφέρουν τα ποσοστά επιτυχίας, μάλλον κάτι κάνουν εκείνοι λάθος ενώ εκείνες σωστά.

Κυνήγι και εξοστρακισμός σε πρωτοπόρους που προτείνουν κάτι που θα μας ξεβολέψει, εμάς, τις αυθεντίες, τα μεγάλα ονόματα.

Ignaz Semmelweis, σε ευχαριστούμε!

10

14

3

Error happened.