Σήμερα είναι μια τρομερά συγκινητική μέρα καθότι έχω αυτό το ρημαδοκείμενο στα σκαριά απ’το 2018. Εκκρεμότητα τεσσάρων ετών. 

Αυτό το κείμενο για να καταλάβετε, γράφτηκε σαν πρoσχέδιο πριν την πανδημία. Αποφάσισα να το γράψω πριν η ιστορία της ανθρωπότητας ταρακουνηθεί-έστω, του κομματιού της ανθρωπότητας που έλαχε να ζήσουμε. Και τέσσερα χρόνια, κάθε Παρασκευή λέω “α, αυτό να γράψω τη Δευτέρα”. Και εδώ και πόσες Δευτέρες δεν. Ε, μάλλον είναι γουρλίδικη η Τετάρτη. 

Το λοιπόν. Το θέμα μας σήμερα είναι “άντρες που παίρνουν τα έργα των γυναικών στη ζωή τους και τα παρουσιάζουν σα δικά τους και μετά θεωρούνται ιδιοφυίες”. Αλλά μιας που τα επιστημονικά επιτεύγματα θέλουν κάποια τριβή -συγκεκριμένα τη δική μου τριβή με το επιστημονικό έργο γυναικών όπως η Rosalind Franklin που για να γράψω ακριβώς τι της έκλεψαν πρέπει πρώτα να το κατανοήσω η ίδια- είπα να επικεντρωθώ στο χώρο του κινηματογράφου. 

Αυτές οι τρεις ταινίες επικεντρώνονται σ’αυτό ακριβώς το θέμα. Απεικονίζουν ζευγάρια στα οποία ο άντρας παίρνει όλη τη δόξα για το έργο της συζύγου του. Αν λοιπόν ποτέ ψάξατε μια τέτοια λίστα και δεν την βρήκατε, μην ανησυχείτε καθόλου, τώρα την έχετε. 

Ο λόγος που αξίζει να υπάρξει μια τέτοια λίστα είναι ότι αυτή η πρακτική είναι πολύ συνηθισμένη στην πορεία της ιστορίας και άρα καλό είναι να έχουμε και την καλλιτεχνική της εκδοχή κάπου μαζεμένη. Ποιος ξέρει τι έγραψε η αδερφή του Μέντελσον, ποιος ξέρει αν και ποια έργα του Σούμαν γράφτηκαν από την σύζυγό του Κλάρα, δεν ξέρω αν έχετε ακούσει ότι η Camille Claudel “βοήθησε” τον Rodin στ’αγάλματά του γιατί γυναίκα γλύπτρια δεν φτούραγε στα τέλη του 1800, κάποια στιγμή (τα επόμενα τέσσερα χρόνια) θα γράψω για την ιστορία της Caroline Louisa Daly, ζωγράφου της οποίας η δουλειά είχε θεωρηθεί δημιούργημα κάποιων “Daly” που δεν είχαν καμιά σύνδεση μαζί της πλην του επωνύμου. 

Στο χώρο της τέχνης (που είναι σπουδαία υπόθεση γιατί η τέχνη είναι κουλτούρα και η κουλτούρα είναι μόρφωση άρα μέσω της τέχνης, της ικανότητας να την παράξεις και της ικανότητας να ενταχθείς στους κανόνες της κρίνεται ενίοτε το πόσο άνθρωπος θεωρείσαι και ποια η θέση σου στην ιεραρχία), της επιστήμης, της λογοτεχνίας, της μόδας, της αστρονομίας (έχω κάποιες ωραίες ιστορίες ειδικά από κει) δεν είναι σπάνιο να βλέπουμε τη δουλειά γυναικών κρυμμένη μπροστά στα μάτια μας πίσω απ’το μανδύα ανδρικής υπογραφής. 

Αυτό το φαινόμενο πραγματεύονται αυτές οι ταινίες, κάθεμιά με τη δική της οπτική και με την οπτική επίσης της Glenn Close που είναι οπωσδήποτε μια σπουδαιότατη οπτική. 

Νομίζω ότι ακολουθούν spoilers αλλά εξαρτάται απ’το πώς το ορίζει κανείς. 

1)  Big Eyes, 2014

H πραγματική ιστορία της ζωγράφου Margaret Keane η οποία για πολλά χρόνια έβλεπε το έργο της να παρουσιάζεται ως έργο του συζύγου της. Ως έργο του συζύγου της το είχε κρίνει και ο Andy Warhol ως πολύ καλό (χαριτολογώντας μπορούμε να πούμε ότι η αναγνώριση του έργου της Keane οφείλεται στον Ιόλα κι ο Ιόλας έχει δηλώσει πως δομήθηκε απ’τη γιαγιά του οπότε αν το δούμε σε προοπτική, η εξουσία έφυγε από μια γυναίκα και μετά από κάτι χρόνια και ηπείρους πέρασε σε μια άλλη). Ο άντρας της ξεκίνησε να εκθέτει τα έργα της ως δικά του, εκείνη φοβόταν να φέρει αντίρρηση, τον αναγνώρισε δημόσια ως δημιουργό και αφότου πήραν διαζύγιο, η Keane έσκασε τη βόμβα. Ακολούθησε διαμάχη στα δικαστήρια, Ιαχωβάδες και η Joan Crawford. Αυτή είναι η πραγματική ιστορία, η ταινία τα λέει λίγο αλλιώς και πώς να μην τα’λεγε αφού υπογράφει ο Tim Burton, ο οποίος είναι και συλλέκτης της ζωγράφου. H Margaret Keane ζει ακόμη οπότε όχι απλώς δικαιώθηκε, δικαιωνόμαστε, ως κοινό, κι εμείς. Από αισθητικής άποψης η ταινία είναι πολύ ευχάριστη, πρωταγωνιστεί η Amy Adams που απλώς είναι δύσκολο να μην είναι ρουφηχτική. Και κυρίως, νιώθεις στο τέλος μια δικαίωση, σπουδαίο πράμα. 

2) Mr & Mme Adelman, 2017

45 χρόνια σχέσης, γάμου, συμβίωσης, αλληλεπίδρασης. Έχει περάσει καιρός από τότε που την είδα αλλά θυμάμαι ότι η σχέση του ζευγαριού απεικονίζεται ως κάτι μη μονοδιάστατο. Δεν είναι καμιά ταινία για σινεφίλ. Είναι κατάλληλη για ραντεβού με φλεγτ με το οποίο θέλετε να ξεκινήσετε κουβέντα για ζητήματα φεμινισμού.

Πέραν τούτου, στην ταινία παίζει ένα κόκκινο φόρεμα που δεν το έχω ξεχάσει και λόγω του τρόπου που εξελίσσονται τα γεγονότα, μπορεί να προκαλέσει πολωμένες συζητήσεις περί ηθικής. 

Ίσως, κάπως, κάπου στο βάθος, θίγει θέματα κυριότητας πνευματικής έργου. Αλλά βάθος κήπος. Μιας που είναι σε τούτη εδώ τη λίστα, ήδη ξέρετε το διακύβευμα αλλά ο άτσαλος, υπερπροφανής τρόπος με τον οποίο αναφέρεται σε σχέσεις εξουσίας, εξουσιαστή και εξουσιάστριας, εξουσιαζόμενου και εξουσιαζόμενης την κατέστησε για μένα πολύ ευχάριστη γιατί, το καλό με το να είσαι κοινό και όχι κριτικός, είναι ότι αντλείς ευχαρίστηση κι απ’τα μέτρια πράγματα. 

3) The Wife, 2017

Όταν είχα δει το 101 σκυλιά της Δαλματίας, διαπίστωσα ότι δεν με πειράζει που η Glenn Close γδέρνει κουτάβια, θα κάνω ό,τι χρειάζεται για να την υποστηρίξω στους στόχους της, ακόμη κι αν αυτοί δημιουργία εξκλούσιβ πορτοφολιών απ’την ουρά της Άριελ. Είναι η Glenn Close ο λόγος που η γενιά μου έμαθε ότι η ηθική δεν είναι γρανίτης; Παίζεται. Είναι το “The Wife” η ταινία που κάνει τους άπιστους να κρέμονται απ΄τις εξαίσιες ρυτίδες του σκαλισμένου απ’τις δεκαετίες ερμηνείας προσώπου της; Δεν γίνεται αλλιώς. Αν πάρεις ένα δοξάρι, παίζεις βιολί στον λαιμό της. 

Αυτή η ταινία είναι σπουδαία για ένα κυρίως λόγο και αυτός δεν είναι η πλοκή, δεν είναι η σκηνοθεσία, δεν είναι η μουσική ή ό,τι άλλο συζητάμε για τις ταινίες. Είναι γιατί, ως σύνολο, ως έργο (ως έργο της Glenn Close) απεικονίζει με φανταστικό τρόπο την έννοια της πικρίας. Πικρία. Ούτε λύπη, ούτε θλίψη, ούτε κλάψα, ούτε θυμός. Αυτά τα θρυλικά χείλη, αυτό το σαγόνι με τα χίλια πρόσωπα, αυτό το δριμύ, γυάλινο βλέμμα ενώνονται για να σχεδιάσουν ένα πορτραίτο πικρίας που σπάει κόκκαλα. Nόμιζα ότι δεν θα με ξανασκίσει μετά το Albert Nobbs αλλά μπουμ. 

Ο τρόπος με τον οποίο αυτή η ταινία συνδιαλέγεται με το παρελθόν, ο τρόπος με τον οποίο δείχνει τα σημεία που τα πράγματα πήγαν αλλιώς απ’αυτό που θα ευχόμασταν να πάνε, ο τρόπος με τον οποίο σκιαγραφεί τα κοινωνικά ζητήματα που ορίζουν τις προσωπικές αποφάσεις είναι τόσο εύληπτος, τόσο μη διδακτικός, τόσο απλός, τόσο πολύτιμος. Είναι εύκολη ταινία με σπουδαία ερμηνεία. Και η πικρία. Αυτή η ρημάδα η πικρία της αόρατης συζύγου, της γυναίκας, της μάνας, της υποστηρίκτριας. Της “βοήθειας”. Δεν ξέρω ποια γυναίκα παντρεμένη που ξέρει στο πετσί της ότι η επιτυχία του συζύγου της έχει βασιστεί στην οικιακή της εργασία δεν θα βρει σημεία ταύτισης με τον τρόπο που απεικονίζει τον συναισθηματικό της κόσμο αυτή η διάνοια. 

Ανακεφαλαιώνοντας. Αυτές είναι οι τρεις ταινίες της σημερινού “weirdly specific”. Αν δείτε καμία, πείτε πώς σας φάνηκε. Αν έχετε κι άλλες αυτής της θεματικής, στείλτε μου να τις δω και να τις προσθέσω. 

Eπίσης. Το σάιτ χρειάζεται αφιέρωμα στην Glenn Close. Bάλτε υπενθύμιση το 2026.

6

5

16

Error happened.