Έχουμε 2022, θα μιλήσουμε για ταινία του 2001, μη και ακούσω τη λέξη “spoiler” στα σχόλια, θα σας πω πώς τελειώνει η Οδύσσεια. 

Μαζευτείτε, θα σχολιάσουμε σήμερα το “Lost and Delirious” το οποίο προτάθηκε σε poll που έγινε στο instagram. Ευτυχώς, ανάμεσα στα “το πορτραίτο μιας γυναίκας που φλέγεται” και τα “blue is the warmest colour” ήρθε και κάτι λίγο πιο άγνωστο, λίγο πιο πικάντικο, λίγο πιο παλιό. 

Γιατί να μιλήσουμε γι’αυτό; Γιατί του αξίζει χώρος; 

Όταν τα κοριτσάκια είναι μικρά, συνήθως έχουν το ηλίθιο, προβληματικό ρομάντζο τους. Έχουν ένα “twilight”, ένα “vampire diaries”, έστω ένα “gossip girl”. Έχουν βιβλία όπως το “αιώνια δική σου”, συγγραφείς όπως τη Richelle Mead που τους υπόσχονται κάθε φορά μια ιστορία αγάπης που θα κάνει τις εφηβικές καρδιές τους να χτυπήσουν. 

Τα κοριτσάκια θα γίνουν γυναίκες κάποια στιγμή και θα θυμηθούν χαμογελαστά τα χρόνια που ρομαντικοποιούσαν την αυτοκτονία για τα μάτια του ψηλού, ξανθωπού Υάκινθου με το διεισδυτικό βλέμμα και τα τρυφερά δάχτυλα. Υπάρχει ένα κομμάτι του έρωτα που το ζούμε ολότελα στο κεφάλι μας, η εφηβεία είναι σ’ένα βαθμό εξερεύνηση του έρωτα αλλά εξερεύνηση φαντασιακή, νοερή, δημιουργημένη εξ ολοκλήρου απ’τους νευρώνες μας. 

Η λογοτεχνία, η μουσική, ο κινηματογράφος, τα fanfics έρχονται σ’αυτή τη φάση διερεύνησης να λειτουργήσουν υποστηρικτικά. Έρχονται να δώσουν στις έφηβες οπτικοποίηση των φαντασιώσεών τους και κάπως έτσι γεννιέται ο Έντουαρντ Κάλλεν και οι όμοιοι μ’αυτόν. 

Έρωτες απόλυτοι, παθιασμένοι, που σε καταναλώνουν ολόκληρη. Δεν θες να είσαι τίποτ’άλλο παρά ερωτευμένη, δεν θες τίποτ’άλλο παρά να σε κοιτάξει, να σε φιλήσει, να σε λατρέψει. Και αυτά είναι τα χρόνια της εφηβείας, μανιασμένοι καρχαρίες που καταναλώνουν τα πάντα πριν, με τον καιρό και την ενηλικίωση, δούμε τα ένστικτά μας να μετατρέπονται σε εξημερωμένα χρυσόψαρα. 

Όλ’αυτά ισχύουν αν είσαι κορίτσι και σ’αρέσουν τ’αγόρια. Αν είσαι κορίτσι και σ’αρέσουν τα κορίτσια, όου νόου, δεν έχουμε κάτι. Αυτό που μπορείς να κάνεις ανάλογα τη γενιά σου, είναι να δεις το “Bewitched” και να μπεις στη θέση του συζύγου της Samantha, να δεις “Friends” και να το ζεις κανονικά με τη Phoebe, να δεις “Twilight” και να πιστεύεις πραγματικά ότι ο λόγος που η Μπέλλα είναι λίγο οφ είναι ότι στην πραγματικότητα θέλει την Άλις.

Σαν μικρό παράσιτο, μπορείς να χωθείς στην στρέιτ αφήγηση και να ρουφήξεις ό,τι σε βολεύει, κάθε ίχνος ομοιότητας, κάθε τι που ομοιάζει με αντιπροσώπευση θα κρατσανιστεί απ’τα εφηβικά σου δοντάκια που δεν θέλουν να μασουλήσουν τίποτα τόσο όσο την επιφάνεια ενός καθρέφτη.

Καμιά φορά σκέφτομαι ότι αν είχαμε κάτι δικό μας τότε, δεν θα τα καναμε τόσο σκατά μετά που ζούμε την εφηβεία στα τριάντα (μη γράφω παντού δεν ισχύουν για όλες, δεν ισχύουν για κάθε μία αλλά ισχύουν σ’ένα τέτοιο βαθμό που μου επιτρέπω τη γενίκευση). 

Εδώ μπαίνει το “Lost and Delirious”.

Θα μου πεις “μα Εθνική μου Λεσβία, μόνο αυτό υπήρχε σχετικά με ζητήματα που αντιμετωπίζουν οι έφηβες;” και θα σου πω “δεν στοιχηματίζω και την αιώνια ζωή μου αλλά σίγουρα ήταν η πρώτη ταινία που επικεντρωνόταν στην εφηβεία και έκανε αίσθηση σε μεγαλύτερο κοινό”. 

Για πάμε να δούμε την ταινία. 

Για ταινία που σχετίζεται με γυναικεία ομοφυλοφιλία, είναι πολύπλοκη.

Αποφάσισα να δομήσω το κείμενο όχι βάσει της ροής της αφήγησης αλλά βάσει των θεμάτων που πιστεύω ότι θίγει. 

Εγκατάλειψη στην εφηβεία

Η ταινία συμβαίνει σε ένα οικοτροφείο. Τα κορίτσια που είναι εκεί είναι κορίτσια από εύπορες οικογένειες που τα παράτησαν. Με το που ξεκινάει η ταινία, μια απ΄τις τρεις πρωταγωνίστριες, η Τόρι, λέει στην καινούργια οικότροφο πως “κι εγώ ένιωθα χαμένη στην αρχή αλλά τώρα είναι πιο σπίτι μου απ’το σπίτι μου”. Η καινούργια οικότροφος, υπό την οπτική της οποίας εξελίσσονται τα γεγονότα, έχει βιώσει την απόρριψη του πατέρα της και είναι φανερό πως την έστειλαν στο οικοτροφείο για να την ξεφορτωθούν. Το βίωμα του να νιώθεις βάρος στην οικογένειά σου είναι κοινό στην εφηβεία όπως κοινό είναι και το να νιώθεις πως δεν ανήκεις. Ήδη απ’την πρώτη σκηνή, η ταινία μας λέει πως οι πρωταγωνίστριες ξέρουν από απόρριψη και αυτό το στοιχείο πιστεύω πως τι καθιστά οικείες σ’ένα νεαρότερο κοινό. Νεαρά άτομα που έχουν βιώσει εγκατάλειψη θα χρειαστούν αγάπη, ομάδα, ανήκειν. Είναι σαφές απ’την αρχή πως ό,τι δούμε στη συνέχεια, περιλαμβάνει απόπειρα επούλωσης πληγών. Είναι συνεπές με την πλειοψηφία των αφηγήσεων που δείχνουν επικούς εφηβικούς έρωτες. 

Έμφυλη εξωτερίκευση της σεξουαλικότητας

Ζούμε σε εποχές που η έννοια του κοινωνικού φύλου απασχολεί συχνά τις συζητήσεις που σχετίζονται με το ΛΟΑΤΚΙ βίωμα. Υπό το πρίσμα των αφηγήσεων που φαίνεται να ενδιαφέρουν τις έφηβες σήμερα, η συζήτηση του “έτσι φλερτάρουν οι άντρες” και “έτσι φλερτάρουν οι γυναίκες” είναι κατανοητό να φαίνεται απλουστευτική πέρα από πασέ. Στο “Lost and Delirious” τ’αγόρια είναι “το άλλο”, παρουσιάζονται σαν κάτι γενικευμένα ξένο που έρχεται να ταράξει τις ισορροπίες. Η Πόλι, η Shane της ταινίας, είναι αυτή που της αρέσουν οι γυναίκες, η Τόρι είναι εκείνη που της αρέσει η Πόλι. Για την Πόλι, τ’αγόρια είναι ο ανταγωνισμός. Για την Τόρι, που στην συνέχεια θα αφήσει την Πόλι και θ’αρχίσει να βγαίνει με κάποιον, τ’αγόρια είναι ένας λόγος να μην πάει σε πάρτι γιατί “να πάω να κάνω τι, να καθονται να με χουφτώνουν όλη τη νύχτα”; Η ομοφυλόφιλη σχέση επιτρέπει στα κορίτσια να είναι άνθρωποι, η είσοδος στην ετεροφυλοφιλία θα τις καταστήσει αντικείμενα μεν, με κοινωνικά προνόμια δε. Όσο η Τόρι και η Πόλι είναι μαζί, είναι ελεύθερες, ασφαλείς. Η αντρική σεξουαλικότητα παρουσιάζεται σαν κάτι απλώς επιθετικό. Αν θέλουν τα προνόμια της ετεροφυλοφιλίας ωστόσο, θα πρέπει να ενδυθούν του ρόλου τους και να παίξουν μαζί της. Δεν ξέρω αυτό το συγκεκριμένο πώς θα το έβλεπε μια έφηβη σήμερα κι αν ο τρόπος που βλέπουν την έκφραση της σεξουαλικότητας είναι πιο διευρυμένος. Στα διαγαλαξιακά μου σύννεφα δεν κυκλοφορούν παιδιά οπότε αν έχετε κανένα, ρωτήστε το. 

Η λεσβία, η στρέιτ

Αχ. Μια ιστορία πιο παλιά απ’τις τοιχογραφίες του Lascaux. Μια ιστορία πιο πονεμένη απ’τη φωνή της Μαρινέλλας, πιο πικρή από καφέ αεροπλάνου. Δύο κορίτσια, μόνο το ένα θα είναι με κορίτσια στη ζωή του. Δύο κορίτσια, το ένα θα νιώθει ξένο και μόλις μεγαλώσει λίγο ακόμη θα πέσει στην αγκαλιά του ψηλού μελαχρινού απ’το δίπλα σχολείο. Δύο διαφορετικές αφηγήσεις, δύο ολότελα άλλες πραγματικότητες που ενώνονται συναισθηματικά και σεξουαλικά κάπου στα 15-17 για ν’ακολουθήσουν άλλες ζωές χωρίς σημεία σύγκλισης. Κάθε λεσβία έχει την Τόρι της. Η Τόρι είναι εκείνο το κορίτσι που φιλήσαμε, εκείνο το κορίτσι που αγαπούσαμε και μας έλεγε ότι μας αγαπάει κι αυτό, εκείνο το κορίτσι που ήταν γκέι μόνο για μας κι εμείς οι ηλίθιες χαιρόμασταν. Γονατίσαμε από πόνο. Είναι κοινό μας βίωμα το πόσο τσακιστήκαμε όταν μας άφησε, πέρασαν τα χρόνια και φορέσαμε την διάλυση της εφηβείας μας παράσημο. Η ταινία το δείχνει και πιστεύω, χτυπάει φλέβα. Είναι μια ειλικρινέστατη αναπαράσταση αυτού που μας έχει συμβεί ή αυτού που θα μας συμβεί. Είναι μια προετοιμασία αν το δεις ενώ είσαι με την Τόρι σου. Φυσικά και θα σκεφτείς “εμείς θα είμαστε μαζί για πάντα” αλλά όταν μαζεύεις την πολτοποιημένη σου καρδιά απ’το πεζοδρόμιο με το κουταλάκι του γλυκού, θα θυμηθείς ότι κάπου είδες κάτι παρόμοιο. Και μόνο που υπάρχει αυτή η αφήγηση στην οθόνη, είναι μια παρηγοριά. 

Και μετά έχεις την Τόρι. Αιώνες έκανα να καταλάβω τον πόνο που ζει το κορίτσι που θα ταυτιστεί με την Τόρι. Ευτυχώς που είμαι μακραίωνη, δεν ξέρω τι θα πρόφταινα να κάμω με συνθήκες θνητότητας. Απορροφημένη καθώς είναι κάποια με την εαυτή της, βλέπει το χαρακτήρα αυτόν σαν τον κακό, που τη χρησιμοποίησε, την άδειασε, την παράτησε, την τσάκισε.

Και πόσο συχνά η Τόρι είναι ένα τρυφερό κορίτσι, ένα γενναίο κορίτσι, που ερωτεύτηκε και έκανε κάτι γι’αυτό μόνο και μόνο για να καταρρεύσει μπροστά στη γνώση πως αν μαθευτεί η σχέση αυτή, οι γονείς της, η οικογένειά της, οι φίλοι της θα της κλείσουν την πόρτα και θα χάσει τα πάντα.

Στην ταινία μας, η Τόρι αφήνει την Πόλι τρομοκρατημένη στη σκέψη ότι θα μάθουν οι γονείς της. 

Καθώς περνούσαν τα χρόνια, σκέφτηκα μια μέρα κάτι που δεν τόλμησα να το επεξεργαστώ για καιρό. Σκέφτηκα ότι εμείς το παθαίνουμε αυτό, μεγαλώνουμε, γινόμαστε οι λεσβίες που είμαστε, γνωρίζουμε η μια την άλλη, ερωτευόμαστε, το ζούμε ρε παιδί μου. Κρυφά ή φανερά, έχουμε και κοινότητα, και κουλτούρα και η μία την άλλη κι ας είναι τγε ντγαματίκ η όλη φάση. Η Τόρι; Η Τόρι που ασχέτως σεξουαλικότητας ζει ένα τεράστιο μέρος της ζωής της βασανισμένη απ’το μυστικό της, τρομοκρατημένη ότι κάποτε θα “το μάθουν”, πικραμένη από χίλια πράγματα που δεν μπορεί να εξωτερικεύσει πουθενά γιατί το περιβάλλον της δεν σηκώνει κουβέντα ομοφυλοφιλίας;

Σήμερα μπορεί να έχουμε όρους όπως το sexual fluidity και το heteroflexible αλλά στην κανονική ζωή της νεαρής Ελληνίδας, οι ομοερωτικές σχέσεις της εφηβείας πνίγονται μαζί με κομμάτια της ψυχής της. 

Το αφήγημα “είναι στρέιτ και με άφησε για γκόμενο” είναι τόσο απλουστευτικό που πονάει. Στην ηλικία αυτή, μια νεαρή κοπέλα που όπως όλες δομεί την ταυτότητά της, δεν γίνεται να δαιμονοποιείται σαν σύμβολο στον βαθμό που την έχουμε δαιμονοποιήσει εμείς. Το βάρος είναι ασήκωτο. Είναι λογικό να λυγίζει κανείς. Σε αντίθεση μ’εμάς, τα κορίτσια αυτά ζουν με το βάρος ένα δυσανάλογο μέρος της ζωής τους και δεν τις χωράει καμιά αφήγηση, είναι απλώς οι κακές στις δικές μας. 

Γυναικεία φιλία

Οι πρωταγωνίστριες είναι τρεις και οι δύο γίνονται ζευγάρι. Η τρίτη μπαίνει στην παρέα τους έπειτα από επιμονή τους, την βοηθούν να γίνει μέρος του σχολείου, την βοηθούν να ενταχθεί. Είναι ένα ντροπαλό κορίτσι η Μαίρη και χάρη στην παρέα τους εντάσσεται. Έχει βιώσει την απόρριψη της οικογένειάς της και βλέπουμε, παράλληλα με τον έρωτα των άλλων κοριτσιών, τον δεύτερο τρόπο με τον οποίο οι έφηβες επιχειρούν να επουλώσουν τα τραύματά τους. Την φιλία. Την παρέα. Το ανήκειν σε ομάδα. 

Ντουλάπα ναι, αλλά ως πότε; 

Τα κορίτσια μας δεν αρκούνται στο να είναι μαζί. Θέλουν να είναι μαζί κοινωνικά. Κάθε νεαρή λεσβία ξέρει διαισθητικά πως το δευτερόλεπτο που αρχίζουν να είναι πιο τρυφερές μπροστά στην φίλη τους, έχει τελειώσει. Αν αρχίσεις να νιώθεις άνετα, κάποτε θα ξεχαστείς μπροστά σε λάθος άτομο και τέρμα. Η Πόλι θέλει το κοινωνικό βλέμμα. Θέλει να είναι άξια να είναι δημόσια. Σε μια απ’τις τελευταίες σκηνές που αφού έχουν χωρίσει, πηγαίνει με σακάκι στο χωρό του σχολείου για ένα τελευταίο χορό, η ομοφυλοφιλία γίνεται ταυτότητα για εκείνη. Σ’εκείνη την σκηνή, ξέρουμε πια. Ενδεδυμένη με ρούχο σύμβολο για τις ομοφυλόφιλες γυναίκες, η Πόλι πήρε το δρόμο της. Η Πόλι πια είναι, δεν φέρεται. Η Τόρι φέρθηκε, δεν είναι. 

Και η Πόλι, από δω και στο εξής, θα αξιώνει δημοσιότητα. Είναι η αρχή κάθε ακτιβίστριας, κάθε λεσβίας μάχιμης για τα δικαιώματά μας. Η ταινία παίρνει ένα σακάκι για να σου πει “το προσωπικό είναι κοινωνικό”. Και μετά, απροσδόκητα, το χαλάει. 

Αυτοκτονία

Αψυχολόγητο, αλλά τι να πω, δεν την σκηνοθέτησα εγώ. Η Πόλι, όταν χωρίζουν, φέρεται άθλια, επιθετικά κι αυτοκαταστροφικά. Εκεί που ελπίζεις ότι επιτέλους, βλέπω κάτι λεσβιακό χωρίς μακριά νύχια και χωρίς θάνατο, έρχεται μια άκυρη τελευταία σκηνή που η Πόλι αυτοκτονεί μέσα σε, πέντε δευτερόλεπτα; Κάτι τέτοιο. Και η ταινία τελειώνει εκεί. Λέω αψυχολόγητο, ψέματα λέω, αφού η γνώση μου είναι αστείρευτη και η ματιά μου απέραντη. Μια χαρά ξέρω γιατί σκοτώνουν τις λεσβίες, αν θέλετε θα σας γράψω, είναι ολόκληρο κεφάλαιο στην ιστορία του κινηματογράφου. Απλώς, ξέρετε, και οι αθάνατες υπάρξεις ελπίζουν σ’ένα καλό τέλος πού και πού. 

Μακρυνάρι βγήκε. 

Λέω να καθιερώσω τις Παρασκευές για ταινίες. Και τις Τρίτες για ερωτήσεις. Στείλτε προτάσεις που δεν είναι το “blue is the warmest colour” και το “πορτραίτο μιας γυναίκας που φλέγεται”. Θα τα σχολιάσω κι αυτά αλλά χρειάζομαι πρώτα διαλογισμό με LSD για ν’αντέξω την βραδύτητα της πλοκής. 

Κάθομαι και διαβάζω τα σχόλιά σας και σκέφτομαι “φαντάσου στη χιλιετία μου να είχα κάτι τέτοιο”. Να’ναι καλά το κοντρόλ αλλά να’στε καλά και σεις. Συγκινείτε τη γερασμένη μου καρδιά μ’έναν τρόπο που δεν ήξερα ότι γίνεται ακόμη. 

23

Error happened.