Πρέπει να το παραδεχτούμε, όσο αρχίσαμε να προχωράμε όλο και βαθύτερα στη δεκαετία 2010-2020, τόσο περισσότερο αρχίσαμε να αναπτύσσουμε μια αρτιστίκ αισθητική εμμονή με τη σεξουαλικοποίηση των φρούτων.
Οι ερωτικοί συσχετισμοί μεταξύ της τροφής, τέχνης που αναπαριστά τη λεγόμενη νεκρή φύση και του γυναικείου σώματος έχουν επικρατήσει σε όλη την νεότερη ιστορία της τέχνης. Τα γυναικείο γυμνό στην πλειοψηφία της τέχνης ξαπλώνει παθητικά σε μαξιμαλιστικά ανάκλιντρα και είναι το αντικείμενο του ανδρικού βλέμματος, αυτού που ονομάζουμε male gaze.
Τα γυναικεία σώματα είναι αντικείμενα έτοιμα προς κατανάλωση.
Τον 20ο αιώνα, σουρεαλίστριες καλλιτέχνιδες, όπως η Meret Oppenheim, άρχισαν ήδη να αμφισβητούν αυτή τη σχέση, δημιουργώντας μια μεταφορική αναπαράσταση της θέσης της γυναίκας στην κοινωνία ως αντικείμενο προς βρώση.
Meret Oppenheim · 1936
Με την άνοδο της φεμινιστικής τέχνης στη δεκαετία του 1970 και την παραγωγή εμβληματικών έργων, όπως το βίντεο παρωδίας της Martha Rosler, Semiotics of the Kitchen (1975), οι γυναίκες άρχισαν να ανατρέπουν αυτές τις έννοιες για τη θέση της γυναίκας στον κόσμο.
Η Carolee Schneemann, η φεμινίστρια ιστορικός Linda Nochlin, η φανταστική Cindy Sherman και η Marilyn Minter είναι κάποιες από τις καλλιτέχνιδες αυτές που αρχίζουν και φτιάχνουν έργα τις δεκαετίες 80-90 με άμεσες, πολύ ωμές και εικαστικά θαρραλέες αναφορές στη σύνδεση γυναικείου σώματος και φαγητού.
Πρόσφατα έριξα μια ματιά σε ένα καινούριο αγγλόφωνο βιβλίο με τίτλο “Supper Club”. Γράφει η Lara Williams και αφηγείται την ιστορία μιας νεαρής γυναίκας με το όνομα Ρομπέρτα, η οποία είναι στα 30 και υποτίθεται ότι φοβάται τα πάντα. Για τη Ρομπέρτα, ο φόβος συνήθως κερδίζει – μέχρι που συναντά μια άλλη γυναίκα, καλλιτέχνιδα στο επάγγελμα που την ενθαρρύνει να ανακτήσει την όρεξή της-τη φυσική της όρεξη για φαγητό- και να σταματήσει να περιορίζει τον εαυτό της με όλους τους τρόπους. Οι δύο γυναίκες ξεκινούν το Supper Club, μια περιοδεύουσα βακχική γιορτή όπου γυναίκες μαζεύονται και τρώνε, πίνουν, μιλούν, χορεύουν και γενικά καταφέρουν να υπάρξουν μέσα από όλα όσα συνεπάγεται η φυσική όρεξη για την έννοια της επιθυμίας. Το εξώφυλλο, εικονογραφικά και ιστορικά κοντά στον τρόπο που έχουμε μάθει ότι λάμβαναν χώρα τα τσιμπούσια και τα γλέντια συμβολίζει την αφθονία.
Εκτός κι αν ζωγραφίζεις σαν τον Αρτσιμπάλντο ή αν διαθέτεις το γενναίο βλέμμα της Cindy Sherman, τα φρούτα δεν συνδέονται αισθητικά με το γκροτέσκο. Συνδέονται με τον ερωτισμό, την επιθυμία, την ηδύτητα, τη σωματική άνοιξη και την όρεξη για ζωή.
Τόσο για τη κυριολεκτική εκφραση της φύσης όσο και για τη συμβολική έκφραση ανθρώπινων αναγκών και ιστοριών, τα φρούτα δορυφορούν τη μυθολογία, την ιστορία, τη θρησκεία και την τέχνη του Δυτικού πολιτισμού. Οι λωτοφάγοι, το μήλο της έριδος, το μήλο του Αδάμ είναι μόνο κάποια παραδείγματα. Ρόδι έδωσε στην Περσεφόνη ο Άδης να φάει για να την κρατήσει στον κάτω κόσμο και σύμφωνα με ένα Φρυγικό μύθο, ένας γονιμοποιημένος πέτρινος φαλλός έφερε στη ζωή ένα ερμαφρόδιτο πλάσμα ονομαζόμενο Άγδιστις, το οποίο αφού ευνουχίστηκε από τους θεούς, έγινε η θεά Κυβέλη. Από το αίμα του ευνουχισμού ξεπήδησε η πρώτη Ροδιά.
Η λέξη βανίλια προέρχεται από τη λατινική λέξη για τον γυναικείο κόλπο- vagina, λόγω της ομοιότητας του λοβού της βανίλιας με τα εξωτερικά γεννητικά όργανα της γυναίκας. Το σύκο έχει συνδεθεί ίσως περισσότερο από όλα τα άλλα φρούτα με τα γυναικεία γεννητικά όργανα και εκφράσεις που χρησιμοποιούν τις λέξεις τόσο στα ελληνικά όσο και σε άλλες λατινογενείς γλώσσες φέρουν ακόμα και σήμερα σεξουαλική έννοια. Τα σταφύλια του Διόνυσου φτιάχναν το κρασί, υπαίτιο για πολλές ερωτοτροπίες των τραγόμορφων ακολούθων του ενώ το ροδάκινο αναπαρίσταται σε πολλούς πίνακες ως ένα σύμβολο ανάμεσα στην αγνότητα και την άκρατη σεξουαλικότητα.
Η αισθητική τάση του “Fruit Fingering” είναι διανοητικό παιδί της Stephanie Sarley, μια mixed media καλλιτέχνιδας, που έκανε viral αίσθηση το 2014 στο Instagram με τον συγκεκριμένο τίτλο σειράς, στην οποία κινηματογραφεί τον εαυτό της να χαϊδεύει σεξουαλικά κομμάτια από ζουμερά φρούτα που μοιάζουν με σαρκώδη γυναικεία γεννητικά όργανα.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Κατά τη διάρκεια λίγων εβδομάδων το 2015-16, ο κριτικός τέχνης Jerry Saltz την αποκάλεσε ιδιοφυΐα, οι ακόλουθοί της στο Instagram αυξήθηκαν κατά σχεδόν 1.000 τοις εκατό και έγινε η έμπνευση για το αντίστοιχο κίνημα από memes. Αυτή η σειρά σεξουαλικά προκλητικών βίντεο έγινε επίσης αντικείμενο λογοκρισίας και αμφισβητήσεων για τα πνευματικά δικαιώματα μετά από επανειλημμένη αφαίρεση, κλοπή και ιδιοποίηση του έργου της στο Διαδίκτυο από άλλους καλλιτέχνες, που πήραν την ιδέα και την προσάρμοσαν στα εικαστικά σταθμά τους. Ένα κανάλι μάλιστα με παρόμοια θεματολογία χειρίζεται ένας άντρας που χαϊδεύει αιδοιόμορφα φρούτα για να δείξει πώς φέρνουμε μια γυναίκα σε οργασμό.
Η Sarley ξεκίνησε την τάση για να σατιρίσει. Πολύ κοντά στις καλλιτένιδες του 20ου αιώνα που είδαν στην γκροτεσκα αναπαράσταση φαγητού τις ρίζες της γυναικείας καταπίεσης, η Sarley δήλωσε ότι μέσα από τα βιντεάκια της πραγματεύεται ζητήματα της ζωής των γυναικών στο σπίτι, υπερ-σεξουαλικοποίησης και κουλτούρας διαδικτυακών πορνό που έχουν σαν επίκεντρο τα φετίχ φαγητού. Με τη χρήση φρούτων που ορισμένες φορές και υπό συγκεκριμένες γωνίες έχουν μια ομοιότητα εικόνας και υφής με την ανθρώπινη σάρκα, η ίδια έχει δηλώσει ότι διακωμωδεί τις προβληματικές και σεξιστικές συνθήκες που αντικειμενοποιούν το γυναικείο σώμα.
H μαζική κατακραυγή για τα βιντεάκια της που αμφισβητούσαν τις αντιλήψεις για τη γυναικεία σεξουαλικότητα έγιναν σύντομα αφορμή για φεμινιστικό διάλογο σχετικά με την αναπαράσταση της ωμής θηλυκότητας στις τέχνες.
‘Ένα ζήτημα που αναδείχθηκε μέσα από τα βιντεάκια της ήταν το ζήτημα της συναίνεσης.
Πολλοί σχολίαζαν τοξικά ότι τα φρούτα “δεν έχουν δώσει τη συναίνεσή τους” για να τα αγγίζει με σεξουαλικό τρόπο, αναδεικνύοντας την κοινωνική ελαφρότητα και μισογυνιστική τάση να θεωρείται η συναίνεση ένα κοινό αστείο με ρίζες πολιτικής ορθότητας. Τα σχόλια υποτιμούσαν την έννοια της σεξουαλικής συναίνεσης και ήταν προσβλητικά προς θύματα βιασμού και σεξουαλικής κακοποίησης που επέκριναν με τη σειρά τους από κάτω την διάχυτη κουλτούρα βιασμού.
Μετέπειτα τα φρούτα έχουν χρησιμοποιηθεί και από άλλους Instagramers για την αναπαράσταση του γυναικείου σεξουαλικού ερεθισμού, αλλά μόνο η Sarley κατάφερε ξεκινώντας την τάση του λεγόμενου “Fruit fingering” να αποδομήσει την αντικειμενοποίηση της γυναικείας σεξουαλικότητας και να σαρκάσει την μισογυνιστική κουλτούρα που άρχισε να ξετυλίγεται στα σχόλια του προφιλ της.
Έκτοτε τα φρούτα χρησιμοποιούνται στο ίντερνετ σαν το λογοκριμένο αδελφάκι άμεσων αναπαραστάσεων σεξουαλικής θεματολογίας, αφού οι περισσότερες πλατφόρμες ακολουθούν πολιτικές απαγόρευσης παρομοιου περιεχομενου.
Τα βίντεό της έχουν στόχο να διαλύσουν τις καλλιτεχνικές και κοινωνικές αντιλήψεις για το γυναικείο σώμα ως κάτι που είτε μπορεί να γίνει αντικείμενο σεξουαλικής εκμετάλλευσης ή αφορμή εσωτερικής αηδίας, μέσω της ενδυνάμωσης του female gaze.
Αυτό που ξεκινάει σαν σεξουαλικό κάλεσμα από τη φύση, καταλήγει πολλές φορές μια γελοιογραφική υπερβολή σαρκικού μισογυνισμού.
1Tα σχόλια είναι προσβάσιμα μόνο στα μέλη της Womanlandia. Για να γίνετε μέλος, πατήστε εδώ.
