Έχετε προσέξει κι εσείς ότι όταν μιλάμε για τέχνη μιλάμε για ποιότητες, ιδέες και αναγνωρισιμότητα αποφεύγοντας συχνά το ζήτημα του βιοπορισμού, των εσόδων, των εξόδων, της καθημερινότητας; Βλέπω μονίμως ταλαντούχες καλλιτέχνιδες στην Ελλάδα που κάνουν τρομερή δουλειά στους τομείς τους και όταν ερχόμαστε σ’επαφή αναφέρουν ως δεδομένο ότι αυτό είναι το χόμπι τους και η δουλειά τους είναι κάτι άλλο εντελώς διαφορετικό. Με τις απανωτές οικονομικές κρίσεις, την απουσία καλλιτεχνικής παιδείας, την πάγια αντίληψη ότι υπάρχουν οι “αληθινές” δουλειές και οι “ό,τι να’ναι” εντός των οποίων και κάθε καλλιτεχνική, υπάρχει ένα ερώτημα σχετικά με το πώς ακριβώς λειτουργεί μια επαγγελματίας σήμερα. Πώς και με τι προσωπικό κόστος.

Μίλησα με τη Θάλεια Γαλανοπούλου, επαγγελματία φωτογράφο που ασκεί αποκλειστικά αυτό το επάγγελμα εδώ και εφτά χρόνια με αφορμή δημοσίευσή της στην οποία απορούσε με το πόσο πολύ έχει υποτιμηθεί η δουλειά του κλάδου της.

Μιλήσαμε για την ανυπαρξία προστασίας των εργασιακών δικαιωμάτων των φωτογράφων, το πώς λειτουργούν τα πράγματα σήμερα, τον σεξισμό στο φωτορεπορτάζ, τα έμφυλα στερεότυπα και τις drag queens.

Οι φωτογραφίες που παραχώρησε η Θάλεια από το project “Queens” στη Womanlandia δεν έχουν ξαναδημοσιευτεί και την ευχαριστούμε θερμά.

Λοιπόν, επάγγελμα φωτογράφος στην Ελλάδα σήμερα. Με αφορμή τη δημοσίευσή σου για την υποτίμηση της δουλειάς σας, ας ξεκινήσουμε κατευθείαν με τα θέματα του κλάδου. 

Δεν είναι μονο οι χαμηλές τιμές, έχουμε πολλά προβλήματα. Αρχικά, αυτό που κάνω είναι ελεύθερο επάγγελμα δηλαδή τη μία θεωρείσαι ιδιοκτήτης επιχείρησης και την άλλη θεωρείσαι επισφαλής εργαζόμενος. Αυτό πρακτικά μεταφράζεται στο να περιμένεις να πληρωθείς από τον πελάτη δύο, τρεις κι έξι μήνες. Επίσης, επειδή είναι τέχνη, ο καθένας το κοστολογεί όπως νομίζει. Ένα ζήτημα που υπάρχει στο χώρο είναι η ευκολία του μέσου. Ο καθένας μπορεί να πάρει μια κάμερα, να πει ότι είναι λιγάκι καλός και να κάνει μεροκάματα με 20 ή 50 ευρώ για συμπλήρωμα στο εισόδημά του. 

Ξέρω ότι πολύς κόσμος, ειδικά νέος που προσπαθεί να ξεκινήσει στο χώρο πληρώνεται μαύρα για διάφορες δουλειές. Η Ελλάδα έχει γενικά ζήτημα μ’αυτό σε όλα τα επαγγέλματα αλλά εσάς συγκεκριμένα πώς σας επηρεάζει; 

Αρχικά να πω ότι έχω δουλέψει σε πολλά περιοδικά κι εφημερίδες που δεν σε πληρώνουν μαύρα, σε πληρώνουν κανονικά με τιμολόγιο. Το πρόβλημα είναι ότι αργούν να σε πληρώσουν. Άρα εσύ που φορολογείσαι, πληρώνεις το ΦΠΑ απ’την τσέπη σου και τα παίρνεις όποτε σε πληρώσει. Αυτό σε ρίχνει ψυχολογικά εννοείται, νιώθεις ότι η δουλειά σου δεν έχει κάποια αξία, ούτε οικονομική ούτε καλλιτεχνική. 

Βλέπω μια αδυναμία σε συναδέλφους κι αυτο με θλίβει.

Δεν διεκδικούμε πράγματα. Μιλούσα πρόσφατα με συνάδελφο που δουλεύει σε μεγάλο όμιλο. Μου έλεγε ότι του δίνουν πολύ λίγα χρήματα για ταξιδιωτικά ρεπορτάζ σε όλη την Ελλάδα. Τον ρώτησα αν έχει διεκδικήσει παραπάνω. Μου λέει “όχι, αυτά που μου’πανε, αυτά δέχτηκα.”. Του είπα ότι όταν πχ μου προτείνουν 120 ευρώ για το θέμα, λέω ότι είναι πολύ χαμηλή η τιμή. Εντάξει, δεν θα ζητήσω τα τετραπλάσια αλλά θα ζητήσω παραπάνω και μπορεί και να τα πάρω. 

Πώς αποφασίζεται η κοστολόγηση της δουλειάς σας; Πόσο πάει πχ ένα εξώφυλλο σ’εφημερίδα, ένα πορτραίτο, ένα φωτοαφιέρωμα σε κάτι; 

Kάθε είδος φωτογραφίας έχει άλλη κοστολόγηση. Άλλο οι γάμοι, άλλο το φωτορεπορτάζ. Μπορεί να δουλεύεις μέρες σ’ένα πρότζεκτ για δύο κατοστάρικα και μ’ένα γάμο να βγάλεις δύο χιλιάρικα. Εξαρτάται εντελώς απ’το είδος της φωτογραφίας. Μετά υπάρχουν κάποιες τιμές που παίζουν στην πιάτσα.

Αν εμένα μου πουν να κάνω κάτι που δεν ξέρω πώς κοστολογείται, θα πάρω έναν συνάδελφο να μου πει τι παίζει.

Υπάρχουν άτυπες συμφωνίες μεταξύ επαγγελματιών σχετικά με το θέμα.  Σε ό,τι τιμή δώσεις συνυπολογίζεις εφκα, φόρο εισοδήματος, ασφάλεια εξοπλισμού, να πάρεις βοηθό, έξοδα μετακίνησης. Για να σου δώσω παράδειγμα τιμών σε γάμο για παράδειγμα, ένα πακέτο με δύο φωτογράφους, δύο βίντεο, άλμπουμ γάμου χρεώνεται 2500 ευρώ . Εννοείται, μετράνε και οι ώρες επεξεργασίας μετά. Σε μια προϊοντική φωτογράφιση μπορεί να κοστίζει περισσότερο το ρετούς παρά η λήψη. Συνάδελφός μου χρεώνει για προϊοντική φωτογραφία 50 ευρώ την εικόνα. 

Η Ένωση Φωτογράφων τι ακριβώς είναι; Σαν σωματείο, υπάρχει για να προστατεύει τα δικαιώματά σας; 

Όχι, γενικά κάτι τέτοιο στο χώρο δεν υπάρχει. Η Ένωση Φωτογράφων είναι απλώς μια ένωση για φωτορεπόρτερ κυρίως, και λειτουργεί περισσότερο υποστηρικτικά. Για παράδειγμα, αν φάει ξύλο ένας φωτορεπόρτερ σε πορεία, η Ένωση θα κάνει καταγγελία ή κάτι τέτοιο. Δεν είναι ο ρόλος της ν’ασχολείται με ζητήματα όπως η κατώτατη τιμή. 

Άρα ο καθένας χρεώνει ό,τι θέλει κι άγιος ο θεός. 

Ναι. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό, ούτε είναι μόνο η υποτίμηση της δουλειάς από πελάτες ή από μέσα. Γνωστός μου φωτογράφος ζήτησε να πληρωθεί για τη συμμετοχή του σε φεστιβάλ φωτογραφίας. Η υπεύθυνη, που είναι και διευθύντρια μουσείου, έπαθε σοκ και είπε ότι “μα οι καλλιτέχνες δεν πρέπει να πληρώνονται γιατί παράγουν κοινωνικό έργο, ζουν από άλλα πράγματα”. Ήμουν σε φάση “αλήθεια τώρα;”. Άρα είναι σα να λέει ότι είναι ταξικό το θέμα, ότι η τέχνη είναι μόνο για πλούσιους αστούς που έχουν από αλλού εισοδήματα. 

Όταν υπάρχει τέτοιος ανταγωνισμός και τέτοια απουσία προστασίας, πώς δεν μπαίνεις στον πειρασμό να μη ρίξεις τις τιμές σου για να πάρεις τη δουλειά;

Kαταλαβαίνω κάποιον που το κάνει. Όταν έχεις παιδιά ή πιεστικές οικονομικές ανάγκες, θα κάνεις ό,τι μπορείς. Εγώ προσωπικά δουλεύω αρκετά χρόνια, απ’το 2009 γενικά και επτά χρόνια ως επαγγελματίας, έχω πάθει ζημιά στον ώμο απ’τη δουλειά και απλώς δεν θέλω να τσακίζω το σώμα μου στο κουβάλημα για μια αστεία τιμή. Βέβαια, καλύτερα θα ήταν να υπάρχει ένα σωματείο έτσι ώστε αν κάποιος χρεώνει πολύ χαμηλά να τον πιάσει και να του πει ότι “ώπα, δεν μπορείς να το κάνεις αυτό γιατί μας παίρνεις όλους στο λαιμό σου”.

Βιοπορίζεσαι ως φωτογράφος; 

Αν κάνεις γάμους, διαφήμιση και events ίσως. Αν θες να κάνεις φωτορεπορτάζ, όχι.  Οι μισθοί είναι πάρα πολύ χαμηλοί και αναγκάζεσαι να δουλεύεις σα σκύλος. Εγώ αυτό το μήνα είχα κάθε μέρα φωτογράφιση και τα Σαββατοκύριακα και μ’έχει πληρώσει μόνο ένας πελάτης. Εγώ όμως πρέπει κάπως να ζω μέχρι να με πληρώσετε. Μου λένε καμιά φορά “ναι μωρέ αλλά όταν σε πληρώσουν θα’χεις 3-4 χιλιάρικα”. Ναι, μέχρι τότε όμως τους άλλους μήνες τι θα κάνω; Καταλήγεις να χρωστάς και επειδή το χειμώνα πέφτει η δουλειά σου μένει ενάμιση χιλιάρικο για να τη βγάλεις όλο το χειμώνα. 

Από σεξισμό τι έχουμε; 

Στο φωτορεπορτάζ είναι στάνταρ πως υπάρχουν πολλοί άντρες και λίγες γυναίκες. Είναι ένα επάγγελμα πολύ σκληρό και οι εργοδότες γενικά θεωρούν πως η γυναίκα δεν θ’αντέξει κάποια πράγματα. Ότι δεν θα τα καταφέρει με την πίεση, ότι τι θα κάνει αν έχει ένα παιδί απ’τη στιγμή που θα πρέπει συνέχεια να φεύγει και να κάνει θέματα, ότι δεν θα καταφέρει ν’αντιμετωπίσει την σκληρότητα στο χώρο. Είναι πάρα πολύ συχνό να είμαι σε θέμα είτε σε φωτορεπορτάζ είτε σε event και να μου την πέφτει κάποιος συνάδερφος κατά τη διάρκεια της δουλειάς. 

Είναι επίσης συχνό να μου κάνουν υποδείξεις για το πώς να κάνω τη δουλειά μου, πώς να φωτίσω, τι να φωτογραφίζω.

Αλλά συμβαίνουν κι άλλα. Θα σου πω δύο περιστατικά. Το ένα είναι ότι έχω γνωστή φωτορεπόρτερ που άντρας σε πορεία της έριξε τρελό αγκωνίδι για να φύγει απ’τη μέση και να βγάλει τη φωτογραφία πρώτος. Την χτύπησε βασικά. Το δεύτερο είναι φωτορεπόρτερ σε πρακτορείο που είχε έντονη διαφωνία για ένα ζήτημα με συνάδελφο και τον αφεντικό-άντρα. Πήγαν να τη δείρουν στο γραφείο. Ο τύπος σήκωσε χέρι και μπήκε άλλος συνάδελφος και το σταμάτησε. Το θλιβερό της υπόθεσης είναι ότι δεν έγινε κάτι. Υπάρχει μεγάλος φόβος ότι θα χάσεις τη δουλειά σου. 

Γιατί ξεκίνησες το project με τις drag queens; 

Γενικά συνήθως όταν διαλέγω ένα θέμα, είναι επειδή είμαι κι εγώ μέσα σ’αυτό και εξερευνώ διάφορες προεκτάσεις του. Με τις drag queens ήταν το πικ του προσωπικού μου πειραματισμού, εξερευνούσα τ’αντρικά μου χαρακτηριστικά, μάθαινα και όλες τις καινούργιες ορολογίες. Και απλώς γνώρισα κάποια άτομα και τους πρότεινα χύμα να τα βγάλω. 

Πώς ισορροπείς ανάμεσα στην καλλιτεχνική αποτύπωση και την αποφυγή αισθήματος εκμετάλλευσης των υποκειμένων σου; 

Ο κόσμος δεν είναι χαζός. Όταν εξηγείς τι ακριβώς θες να κάνεις, όταν είσαι καθαρή κι ανοίγεσαι το καταλαβαίνει ο άλλος. Έχω συνειδητοποιήσει απ’την εμπειρία μου, ότι αν δεν ανοιχτείς στο θέμα σου, δεν θ’ανοιχτεί ούτ’εκείνο. Και θ’ανοιχτώ επειδή μου βγαίνει. Ό,τι χώρο μου δίνουν τον παίρνω. Για παράδειγμα, το συγκεκριμένο project σταμάτησε λόγω covid. Όταν προσπάθησα να επανασυνδεθώ μαζί τους για να συνεχίσουμε, είχε χαθεί η επαφή. Δεν πίεσα καταστάσεις. Δεν έχει νόημα να πιέζεις αν έχει χαθεί η σπίθα, αυτό που είναι για σένα project για τον άλλο είναι η ζωή του.

Τι ήθελες να δείξεις; 

Τη ζωή αυτών των ανθρώπων. Το ένα παιδί για παράδειγμα δουλεύει σε καφέ 12ωρα, γυρνάει νεκρός σπίτι και κάνει πρόβες για drag show, ένας άλλος έχει μια καλή δουλειά, είναι ψυχίατρος, και δεν γνωρίζουν αυτό το κομμάτι του στη δουλειά. Ότι υπάρχουν άνθρωποι πίσω απ’τα σόου.

Επίσης, πιστεύω ότι πρέπει να κανονικοποιηθεί το ότι ένας άντρας μπορεί να έχει θηλυκά στοιχεία, μια γυναίκα αρρενωπά και να μπορούν να εκφράζονται χωρίς να είναι δακτυλοδεικτούμενοι.

Εγώ έχω δεχτεί πολλά σχόλια για την εμφάνισή μου επειδή έχω πιο πολλές γωνίες και είχα θέμα μ’αυτό και μ’έκαναν να νιώθω τρομερά άσχημα. Ήθελα να νιώσω πιο άνετα με την αντρική μου πλευρά και βρήκα μια ασφάλεια σ’αυτά τα άτομα. Δεν τους ενδιέφερε ποτέ τι είμαι εγώ, δεν με ρώτησαν καν αν είμαι γκέι ή στρέιτ. Οπότε έπαιξε κι αυτό ρόλο στο γιατί μ’ενδιέφερε το πρότζεκτ. 

Απ’τη μία η κοινωνία στην οποία ζούμε είναι βουτηγμένη στους έμφυλους διαχωρισμούς, απ’την άλλη σε πιο καλλιτεχνικούς κύκλους γίνεται δημοφιλέστερη η άποψη ότι το φύλο δεν έχει σημασία ή ότι δεν υπάρχει. Απ’τη μία μιλάμε για θηλυκότητα/γυναίκες-αρρενωπότητα/άντρες και ότι πρέπει να κανονικοποίησουμε το αντίθετο σχήμα, απ΄την άλλη λέμε ότι η συμπεριφορά δεν συνδέεται με το φύλο. Βλέπεις κάποιο μπέρδεμα; 

Η αλήθεια είναι ότι υπάρχουν πολλά στερεότυπα. Ακόμη και σ’αυτή την κοινότητα δεν υπάρχει μεγάλη αποδοχή των afab queens ή των drag kings. Αλλά πέραν τούτου, ναι λέμε να καταρρίψουμε το θέμα των φύλων αλλά ταυτόχρονα συνεχίζει να υπάρχει πολύ έντονη διάκριση. Ας πούμε μιλάμε για “γυναικεία” πλευρά ή “αντρική” πλευρά αλλά τι σημαίνει αυτό; Στερεότυπο δεν είναι; Ή εγώ που θεωρούσα ότι έχω “αντρικά” χαρακτηριστικά όπως ότι είμαι πιο δυναμική, πιο προστατευτική, τι σημαίνει εν τέλει το “αντρικά”; Γιατί είναι αντρικά αυτά; Το προστατευτικό ας πούμε είναι τελείως γυναικείο. 

Είσαι φωτογράφος, ξέρεις πώς λειτουργεί το ρετούς, τα φίλτρα και όλ’αυτά στα social media. Με όλες αυτές τις γνώσεις, επηρεάζεσαι κι εσύ απ’τα πρότυπα ομορφιάς με τα τέλεια δέρματα, τις τέλειες αναλογίες προσώπου, τα τέλεια σώματα ενώ ξέρεις τη δουλειά που έχει πέσει από πίσω; 

Eπηρεάζεσαι τρελά. Κι εγώ θα παρασυρθώ με μια τέλεια εικόνα στο instagram. Η Rihanna έχει προμοτάρει κάτι προϊόντα στο instagram και με πιάνω καμιά φορά να κολλάω με το πόσο αψεγάδιαστες είναι οι φωτογραφίες. Ακόμη και να ξέρεις από επεξεργασία επηρεάζεσαι. 

Θάλεια σ’ευχαριστώ.

Κι εγώ!

Θες να δεις περισσότερη δουλειά απ’τη Θάλεια Γαλανοπούλου;

Site: εδώ

Insta: εδώ

10

Error happened.